ONTWERPTEAM UAUCOLLECTIV – OMGEVING WINT OPEN OPROEP VAN MARCKE SITE

Het ontwerpteam OMGEVING – UAUcollectiv wint Open Oproep Van Marcke site: de volledige studieopdracht voor de op-maak van een masterplan en eventuele uitvoeringsopdrachten voor de site Weggevoerdenlaan te Kortrijk. Het ontwerpvoorstel is geen traditioneel masterplan maar een experimentele, generatiebestendige ontwikkelingsstrategie. De aanwezige kwalitei-ten, het karakter van de bestaande structuren alsook de specifieke topografie creëren de perfecte condities om te vertrekken vanuit de bestaande toestand en in te zetten op duurzame principes van circulariteit, hergebruik en identiteit.

‘Ruimte identiteit’ is het kernthema dat het wedstrijdvoorstel op een beknopte manier het best kan definiëren. Niets is zo ge-makkelijk als de site vanuit een optimale functionele indeling en architectuur te benaderen en aan te pakken, maar bezieling, karakter en identiteit zijn zeer moeilijk op een artificiële manier te creëren.

Een vernieuwende aanpak moet leiden tot een continue lerend stadsdeel

Bij een klassieke ontwikkelingsbenadering wordt doorgaans op zeer korte termijn het kader vastgelegd waarbinnen engage-menten en samenwerkingen worden aangegaan. Hierdoor zijn alle opportuniteiten snel ingevuld en kunnen deze gedurende het gehele traject nog moeilijk worden bijgestuurd in functie van maatschappelijke tendensen, noden en evoluties. De eigendom-men geraken immers op korte termijn ingevuld en versnipperd. Deze problematiek is gekend in het versnipperd, verkaveld en verstedelijkt Vlaams landschap. Van Marcke, het stadsbestuur van Kortrijk en het ontwerpteam willen daarom de Van Marcke site anders aanpakken. Een strategische site als deze moet volgens het ontwerpteam mee evolueren met de maatschappelijke transitie en op een gepaste manier kunnen inspelen op nieuwe opportuniteiten, kansen en inzichten. Een maatschappelijk tran-sitie is immers geen éénmalige aangelegenheid, maar een continu verbeterproces.

De unieke positie van één grondeigenaar biedt de mogelijkheid om het projectgebied als één geheel te (blijven) benaderen, wel-iswaar met veel stakeholders en gebruikers. Een coöperatie stuurt de ontwikkeling en is zowel een operationele stuurpost, een investeringsfonds als een managementgroep. Om deze incrementele transitie waar te maken, wordt een curator aangesteld die de eenheid en kwaliteit van de ontwikkeling bewaakt en stuurt.

Een helder ruimtelijk raamwerk als organisator

Om de flexibiliteit en rechtszekerheid in de toekomst te maximaliseren, is een helder en eenvoudig ruimtelijk raamwerk uitge-werkt dat de leidraad vormt voor alle toekomstige ontwikkelingen binnen de Van Marcke site. Het ruimtelijk raamwerk is vorm gegeven vanuit het concept van stedelijke kamers en publieke voegen. De stedelijke kamers zijn de ontwikkelingsvelden. Deze ontwikkelingsvelden transformeren in de tijd door wijzigend gebruik en evoluerende bebouwing. De publieke voegen vormen de publieke ruimte tussen de verschillende stedelijke kamers. Deze voegen verbinden de verschillende stedelijke kamers met elkaar en verankeren de Van Marcke site met het stedelijke weefsel van Kortrijk.

Voor de invulling van de stedelijke kamers vormt de compositie en het architecturale karakter van de aanwezige bebouwing het vertrekpunt. Elk gebouw heeft zijn eigen identiteit van inplanting, oriëntatie, verschijningsvorm en structuur die toelaat een nieuwe functie te herbergen van tijdelijke of definitieve aard. Om dit proces in de tijd enigszins te stroomlijnen, krijgt elk gebouw een paspoort, zodat het mogelijk is vergelijkingen te maken en te kijken welke invulling het best past bij welk type van gebouw. Daarnaast geven de gebouwenpaspoorten aan welke elementen van een gebouw waardevol zijn en moeten bewaard blijven. Na een eerste clean-up van de site ontstaat een mooi, waardevol casco geheel dat meteen dienst kan doen voor tijdelijk gebruik zoals lasershooting, expositieruimte, showroom enz. of de basis vormt voor een definitief gebruik zoals wonen, KMO, school, markthal enz. .

Binnen de publieke voegen blijft de bestaande verharding behouden maar wordt deze op verschillende manier open gebroken en opgewaardeerd. Een sterke vergroening van de industriële Van Marcke site transformeert de plek naar een aangename gemengde omgeving met een duidelijke meerwaarde voor Kortrijk. Drie eenvoudige principes worden ingezet voor de vormgeving van de publieke ruimte: punctueel ingrijpen, doorboren en openen. Alle stromen wordt opgevangen binnen de voegen. De ontwikkeling is autoluw door het voorzien van mobiliteitshubs aan de rand van de site. Een collectief logistiek systeem verzorgt de nodige transporten op de site, ook afvalstromen worden op site-niveau ontworpen.

Een ideale doorsnede van de wijk omvat enerzijds de elementaire basisbehoeften zoals woongelegenheid, winkels, scholen, cultuur en ontspanning, anderzijds zijn tewerkstelling in KMO en diensten zoals kantooractiviteiten een aanvulling die leiden tot een goede balans tussen wonen en werken. De Van Marcke site wordt zo in de toekomst een levendige stadswijk waar collectiviteit centraal staat.

onderaannemers: ORIENTES – HUGO SNOECK – AAVO ARCHITECTEN – INGENIUM

LocationKortrijkProgramMIXED USEArea155.000 m2Year2019StatusWon Competition